Dodaj
Celem strategicznym
Programu Ochrony Środowiska
jest zrównoważony rozwój
Powiatu Janowskiego
przy zachowaniu walorów
środowiska naturalnego.
(Program Ochrony Środowiska
Powiatu Janowskiego na lata 2017 – 20
z perspektywą do 2024 r. - dostępny w Internecie).
Woda jest źródłem życia, ale pamiętamy o tym szczególnie wiosną. Wtedy, 22 marca obchodzony jest Światowy Dzień Wody. Warto wyjaśnić, że Światowy Dzień Wody jest wydarzeniem ustanowionym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z dnia 22.12.1992 r., przyjętą na konferencji Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro w Brazylii a obchodzonym corocznie w dniu 22 marca. Powodem ustanowienia był fakt, że ponad miliard ludzi na świecie ma niedostatek czystej wody pitnej a celem działań - zwrócenie uwagi na wpływ prawidłowej gospodarki wodnej na rozwój gospodarczy i społeczny.
W tym roku członkowie Koła Terenowego PTTK „Ziemia Janowska” wielokrotnie odwiedzali dolinę Białki, w tym okolice Stadionu Miejskiego (dawniej Błonia), Boiska Rekreacyjnego i Źródliska (Janowskie Stoki) z odprowadzalnikiem do Zalewu. Janowska dolina Białki otoczona jest wzgórzami krawędzi Roztocza Zachodniego: stromą skarpą Stoków z wysokimi budynkami Browaru a z drugiej strony znacznie łagodniejszym zboczem z Osiedlem Zaolszynie. Na dnie doliny od Godziszowa płynie Białka (dawniej zwana Cieplicą) i odprowadzalnik Stoków (dawniej zwany Zimnicą). Są też łąki, pastwiska, kępy drzew i zarośli.
Celem wyjść terenowych KT PTTK „Ziemia Janowska” była obserwacja nurtu rzeki i życia jej mieszkańców, ze zwróceniem uwagi czy okoliczny rozwój cywilizacyjny „jest zrównoważony” i czy zapewnia „zachowanie walorów środowiska naturalnego”.
W tym roku obserwowano postępy zasiedlania doliny nad Białką przez bobry i wrony. Otóż bobry wycinają nadrzeczne wierzby; z dużych gałęzi budują tamy, z mniejszych żeremia a małe gałązki, kora i liście stanowią pokarm. Wrony z gałązek budują gniazda na pobliskiej kępie olch, tworząc całe krzykliwe osiedle. Już od kilku lat nie widać niegdysiejszego bywalca, klejnocika doliny - zimorodka. W nurcie nie zauważono też ulubionego dania zimorodka – małych rybek, do których należą liczne tu kiedyś ślizy, kiełbie, płotki i różanki. To źle świadczy o często mętnej wodzie, której stan nie zapewnia przetrwania tych bezpłatnych bioindykatorów. W czasie przechadzki po nadrzecznym rumowisku pewnym ożywieniem krajobrazu były pływające w nurcie wytrwałe kaczki.
W porównaniu do 5 – 15 lat temu, teraz nad Białką jest mniej spacerujących osób, czego przyczyną są okresowe zalewy w czasie wezbrań wiosennych (ostatnio 08 -09.02.2022 r.) i letnich deszczy nawalnych (ostatnio 26.06.2021 r.). Podmokłe, zamulone i zarośnięte ścieżki do 2 betonowych mostków i 1 drewnianej kładki zniechęcają do poruszania się tradycyjnymi dla mieszkańców szlakami pomiędzy Zaolszyniem a Janowem. Dlatego bywają tam tylko nieliczni obserwatorzy przyrody, osoby wyprowadzające psy na spacer oraz szukający ciszy i spokoju.
A przecież dawniej Błonia znakomicie służyły jako pastwisko, miejsce gwarnych spotkań mieszkańców i boisko sportowe. Sama Białka – Cieplica (po spiętrzeniu) i Zimnica były kąpieliskami a Stoki – miejscem poboru cenionej do dziś wody i prania bielizny.
W działaniu edukacyjnym realizowanym przez Bibliotekę Pedagogiczną, w Zespole Szkolno – Przedszkolnym w Janowie Lubelskim, w klasach I c i III e przeprowadzono działania promujące ochronę i oszczędzanie wody: konkurs plastyczny, gazetka szkolna, śpiewy i oczywiście wyjście terenowe. Było też wręczenie ciekawych nagród (w tym zestawy nasion do akcji „kwietna łąka”) ufundowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Rzeszowie. Relacja na stronie internetowej Szkoły pod linkiem:
http://szkola.pspzoi.webd.pro/index.php/praca-szkoly/wydarzenia/2143-swiatowy-dzien-wody
W celu podsumowania całości, we współpracy z PGW WP RZGW w Rzeszowie, w dniach 16.03 i 30.03.2022 r. zorganizowano spotkania w Domu Nauczyciela. W pogadance wspartej dokumentacją ochrony środowiska i zestawem foto z wyjść terenowych zwrócono uwagę na: zagrożenia środowiskowe, konieczność inwestycji poprawiających dostępność mieszkańców do sieci kanalizacyjnej w górnym odcinku Białki oraz programy Wód Polskich: Mała retencja, Stop suszy, Woda to nie śmietnik.
Teraz mieszkańcy i bywalcy doliny Białki oczekują na poprawę jakości wody w rzece oraz na efekty wiosennej operacji słońca która spowoduje kwitnienie wodolubnych kaczeńców i niezapominajek, bujność trawy łąkowej a także przyloty niezawodnych śpiewaków: czajek i słowików.
Foto w tekście (Internet): zimorodek, bezpłatny bioindykator czystości wód.
Antoni Sydor – Przewodnik Turystyczny, KT PTTK „Ziemia Janowska”
Foto: Zuzanna Skoczyńska (wiosna), Jarosław Lalik (zima), Archiwum Szkoły (ZS-P JL)
Janów Lubelski, 31.03.2022 r.
