Rowerem do Cmentarza I Wojny Światowej w Białej II – marzec 2024 r.

Rosną bujne tarniny i głogi

Jeżyn całun ściele się sprężysty

Leży tutaj wrogie sobie wojsko

Pobratane rozejmem wieczystym

Pierwsza zwrotka wiersza „Wojenne cmentarze w Fajsławicach”,

Autor: Zofia Iskra, publikacja w: „Pamięć dla pokoju – Cmentarze

I Wojny Światowej w Gminie Fajsławice, województwo Lubelskie”,

Adam Polski, Towarzystwo Przyjaciół Fajsławic – 1996 r.

Słonecznym, ciepłym (+15°C) i wietrznym popołudniem, w przedświąteczny piątek 29.03.2024 r. pojechano rowerem do Cmentarza Wojennego I Wojny Światowej, zwanego też  „Austriackim”.

Cmentarz położony jest w Białej II, w części dawnego Cmentarza Parafialnego i posiada status zabytku prawem chronionego (Nr 465/92). Spoczywa tu ok.1000 poległych w Bitwie Godziszowskiej, będącej częścią I Bitwy Kraśnickiej (23 – 25 sierpnia 1914 r.) pomiędzy wojskami Austro – Węgier i Rosji.

Warto dodać, że historię działań I Wojny Światowej na naszym terenie opisano w 2018 r., przy okazji obchodów 100 – lecia Odzyskania Niepodległości. Wtedy Koło Terenowe PTTK „Ziemia Janowska” zorganizowało rajdy rowerowe do miejsca bitwy pod Godziszowem i na tutejszy Cmentarz. Kolejny rajd na Cmentarz zorganizowano w 2021 r. Opisy + foto znajdują się na stronach Urzędu Miejskiego i KT PTTK ZJ.

Celem była popularyzacja miejsc pamięci na Kamiennej Górze przed Godziszowem i w Białej II a także zwrócenie uwagi na potrzebę  uporządkowania terenu, budowy typowego cmentarza wojennego i oddania czci bohaterom. 

Kiedyś w cichej i odludnej okolicy były tylko stacje kontrolne ujęcia wody. Niedawno wybudowano hurtownię budowlaną, są informacje o planowanym przebiegu drogi DK 74 i torów kolejowych Szastarka – Biłgoraj. Przy wejściu na obwałowany teren, na słupku znajduje się maleńka tabliczka „Obiekt zabytkowy”; na drugim słupku nie ma już tablicy informacyjnej. Jak dotychczas władze dokonują okresowego koszenia trawy i samosiejek drzew, których odrosty skutecznie uniemożliwiają swobodne dojście do pamiątkowego krzyża. Ostatnio na krzyżu zainstalowano mało czytelną (i trudny dostęp) tablicę z wykazem nazwisk.

Warto podkreślić, że obowiązkowym walorem każdego wyjazdu rowerowego jest ważny dla zdrowia trening motoryczny i możliwość kontaktu z przyrodą.

Na opisanym wyjeździe był trud podjazdu polną, miejscami piaszczystą drogą ale  pogoda była znakomita. Ciepły wiatr zachęcił drzewa do rozwoju pąków a miejscowe skowronki do treli oznajmiających radość z założenia rodziny w dobrym środowisku.

Odpoczynek na Cmentarzu umożliwił kontemplację okolicy z widokiem rozległych pól, wąwozu Wąsowiec, Kamiennej Góry i wystających zza horyzontu budowanych wiatraków energetycznych przed Dzwolą. W szumie wiatru odnowił wspomnienie  mieszkającej w pobliżu Kol. Janiny, cytującej opowieści swojego Taty: „wtedy Austriacy nacierali od Janowa a Rosjanie od Mozyrowa (wąwóz na aktualnych mapach nazwany Wąsowiec). Poległych Austriaków grzebano na dawnym Cmentarzu Parafialnym w zbiorowych, wielopoziomowych mogiłach i w 2 kopcach a Rosjan tam gdzie zginęli - w polu”.

Warto o tym wiedzieć i pamiętać w przypadającą w br. 110 – rocznicę rozpoczęcia I Wojny Światowej i pamiętnej Bitwy Godziszowskiej.

Antoni Sydor – Koło Terenowe PTTK „Ziemia Janowska”, Przewodnik Turystyczny

foto:  Antoni Sydor

Janów Lubelski, 02.04.2024 r.