Dodaj
Za niecały miesiąc będzie równa, 160. rocznica wystąpień patriotycznych i mszy w kościele Dominikańskim w Janowie Ordynackim (dziś Lubelskim) w dniu 13 marca 1861 r. Krótki opis zawarty jest w opracowaniu Autora „150. Rocznica Powstania Styczniowego. Miejsca pamięci w Janowie Lubelskim i okolicach - 2013 r.”. Teraz przytaczam fragment: „Sam Janów Ordynacki nie był miejscem bitew czy potyczek, ale jako znaczące centrum administracyjne i siedziba garnizonu był miejscem wielu znaczących wydarzeń. Miejscem patriotycznych wystąpień przedpowstaniowych w dniu 13 marca 1861 r. i w dniu 8 września 1861 r. był Kościół Dominikański. Organizatorami specjalnie zainscenizowanego nabożeństwa żałobnego w dniu 13 marca 1861 r. (odprawianego za poległych w demonstracji w Warszawie w dniu 27 lutego 1861 r.) byli niezwykle odważni pracownicy sądu i dzierżawca Zofianki Józef Lotz. Z kolei na dorocznym odpuście 8 września zgromadziło się około 6 tysięcy ludzi, w tym kompania pątników z Kraśnika „z rewolucyjnym znamieniem”, zapewne sztandarem z narodowymi godłami. Po wprowadzeniu 14 października 1861 r. stanu wojennego na wielu patriotów spadły represje. Aresztowano dzierżawcę Józefa Lotza „za noszenie czapki granatowej, rogatej, z daszkiem” – co było uznawane za demonstrację polskości. Za podobne „przestępstwo” uwięziono również ordynackiego strażnika leśnego Albina Krechowskiego z Godziszowa, bo ukazał się w Janowie „w sukmanie włościańskiej na kożuchu”. W więzieniu umieszczono też Juliana Feręzowicza, syna ziemianina z dóbr Lute, który przybył do Janowa z opłatą podatków „w ubraniu jesiennym, w formie chłopskiej świtki zapinanej na haftki”.
Zainteresowanym polecam pozostałe ówczesne opracowania zgrupowane na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Janowie Lubelskim w zakładce: dla mieszkańców / o Gminie / historia Janowa Lubelskiego – teksty. Piszę tam nie tylko o Marcinie Borelowskim „Lelewelu”, Ignacym Solmanie czy o Pawle Poradzie ale też o mniej znanych a związanych z naszym Janowem: majorze Władysławie Englercie, Robercie Alfredzie Przegalińskim, Romanie Rogińskim, Józefie Flisie i Jakubie Preżynie. Polecam też opisy rajdów rowerowych: do miejsca bitwy na Sowiej Górze i mogił Powstańców na cmentarzu w Batorzu, do pamiątkowego krzyża w Parku Dworu Sanna w Wierzchowiskach, do miejsca dworu Solmanów w Kolonii Zamek – Modliborzycach i miejsca bitwy w Kopcach - znajdujące się w zakładce: Rowerem do…., gdzie opisuję też ciekawe miejscowości Roztocza Zachodniego.
- Za niecałe 2 lata przypada 160. Rocznica Powstania Styczniowego. W związku z tym powinniśmy zadać sobie pytanie: czy dzisiaj pamiętamy o bohaterach sprzed lat i co wynieśliśmy z poprzednich obchodów rocznicowych?
Otóż 8 lat temu w naszym Janowie Lubelskim obchodziliśmy 150.Rocznicę Powstania Styczniowego. Wtedy powołano Komitet Organizacyjny, odwiedzano lokalne Muzea gdzie uczestniczono w prelekcjach, opublikowano kilka opracowań i wydawnictw, rozpoczęto poszukiwania lokalnych bohaterów, odnowiono miejsca pamięci a także zorganizowano spotkania, wystawy, rajdy do miejsc walki. Ale też rozmawiano o sprawie fundamentalnej: czy warto było wywoływać kolejne Powstanie okupione daniną krwi i życia patriotów oraz zniszczonych losów mieszkańców i ówczesnych elit?
Tak było wtedy, 8 lat temu - a jak będzie w kolejnych obchodach – zobaczymy.
Antoni Sydor - Przewodnik Turystyczny, KT PTTK „Ziemia Janowska”
Foto: Małgorzata Tatko (2020 r.) - tablica na pomniku Powstania Styczniowego na cmentarzu w Hucie Krzeszowskiej.
Janów Lubelski, 15.02.2021 r.
