Drukuj Drukuj

Trzy wieki współistnienia - wspomnienie w osiemdziesiąt lat od Aktion Reinhardt

Autor: Dorota Kozdra
Opublikowano: 05.10.2022

Tuż przed II wojną światową około połowę mieszkańców Janowa Lubelskiego stanowili Żydzi. W wyniku bombardowań z 8, 13 i 15 września 1939 r. miasto Janów uległo tak drastycznym zniszczeniom, że większość miejscowych Żydów zdecydowała się na opuszczenie miasta. Exodus był tak wielki, że w październiku 1940 r. miało zamieszkiwać w Janowie Lubelskim zaledwie 25 rodzin żydowskich.

Skalę zniszczeń zabudowy miejscowego sztetl dość dobrze ilustrują dane odnotowane w związku z tworzeniem w Janowie Lubelskim delegatury Żydowskiej Samopomocy Społecznej. W piśmie z 17 stycznia 1940 r. twierdzono bowiem: W czasie działań wojennych wszystkie domy żydowskie w Janowie Lub. zostały spalone. Jedyny nie spalony dom […] został skonfiskowany.

Spośród osób, które zdecydowały się na pozostanie w Janowie Lubelskim był Chaim Hirszman, który złożył po wojnie dwie relacje przed Żydowską Komisją Historyczną. Dzięki zachowaniu się tych relacji w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie istnieje współcześnie możliwość odniesienia się do informacji podawanych przez osobę, która w wyniku niemieckiego nakazu z 18 października 1942 r. opuściła Janów, trafia następnie wraz z rodziną do pociągu jadącego z Zaklikowa do obozu zagłady w Bełżcu, jest świadkiem selekcji dokonywanej przed wejściem do komory gazowej i bierze udział w wyjmowaniu z komory gazowej zwłok janowskich Żydów zamordowanych w Bełżcu.

Relacja Hirszmana odnosząca się do pobytu w Bełżcu to, obok relacji Rudolfa Redera, podstawowe świadectwo ocalonego z tego obozu zagłady. Dysponujemy tym samym opisem zagłady janowskich Żydów, sporządzonym przez absolwenta janowskiej szkoły zawodowej.

Osiemdziesiąt lat po wydarzeniach związanych ze zbiorowym opuszczeniem Janowa Lubelskiego przez Żydów warto przypomnieć o trzech wiekach ich obecności w mieście.

 

Zapraszamy w dniu 7 października (piątek) o godzinie 18.00 do Domu Nauczyciela (ul. Ogrodowa 16 w Janowie Lubelskim) na spotkanie poświęcone tym zagadnieniom.

 

Organizatorzy:

prelegent i pracownicy Biblioteki Pedagogicznej

 

 

facebook youtube