Drukuj Drukuj

Miało być kryjówką leśną, było zbiorowym grobem

Autor: Dorota Kozdra
Opublikowano: 05.11.2022
Miało być kryjówką leśną, było zbiorowym grobem

W lesie w pobliżu miejscowości Pikule podczas II wojny światowej była ziemianka, w której ukrywali się Żydzi. W niej także zostali zabici.  Dziś jest to miejsce porośnięte mchem, pagórkowate, kiedyś zapomniane, a odkryte przypadkiem przez Romana Kałużę – prezesa Sądu Rejonowego w Janowie Lubelskim. Miejsce to napotkał ze starszym Panem podczas spaceru po lesie w celu poszukiwaniu grzybów. Historia tego miejsca miała swój finał w jego upamiętnieniu. Początkowo w 2017 roku zostało oznaczone symboliczną drewnianą macewą przez Fundacje Zapomniane, kolejno w tym roku, dokładnie 4 listopada został odsłonięty nagrobek upamiętniający ofiary tego wydarzenia .

W leśnej ziemiance miało się ukrywać jedenaścioro Żydów z Modliborzyc. Zostali zabici w drugiej połowie 1942 r., a ich ciała do tej pory znajdują się w ziemiance: “To było tutaj. Ten, co mi powiedział, zaprowadził mnie tu, ja wziąłem łopatki, sprawdzić czy prawdę mi mówi. On mówił, że [ukrywający się Żydzi] takie żelazne miały fajerki. Te fajerki wykopałem, jakąś kość, i się upewniłem, że to tu jest… Tu zostali wybici. To bogaci byli Żydzi. Ich było jedenastu, ale siedmiu to jest [tu, w grobie] na pewno. […] Mieszkali w ziemiance i w tej ziemiance zostali zabici. Siedmiu tu jest na pewno, a jedenastu się ukrywało. To byli Żydzi z Modliborzyc, krawce, bardzo bogate. On [znajomy pana Czesława] ich znał, bo nosił im jedzenie.” Świadek twierdził, że w miejscu tym w przeszłości odkrywano szczątki ludzkie. Opis źródłowy pochodzi ze strony Fundacji „Zapomniane”.

Jest czwarty listopada 2022 roku, na uroczystość upamiętniającą pomordowanych Żydów w czasie wojny tutaj w Pikulach przybywają przedstawiciele Fundacji Zapomniane, i innych organizacji żydowskich, przedstawiciele duchowieństwa, samorządów janowskiego i modliborskiego, starostwa, Nadleśniczy Nadleśnictwa Janów Lubelski, przedstawiciele Muzeum Regionalnego w Janowie Lubelskim z Dyrektor, Gminy Żydowskiej w Warszawie, młodzież licealna z Janowa Lubelskiego, mieszkańcy. Został odmówiony kadisz oraz modlitwa katolicka za zmarłych. Zapalono znicze, położono kamyczki.

 

Dzięki Fundacji „Zapomniane”, we współpracy z Nadleśnictwem w Janowie Lubelskim stanął pomnik – macewa z kamienia. Dotychczas była tam tylko drewniana macewa i słupki wyznaczające teren leśnej kryjówki. Po raz pierwszy przy zbiorowej mogile został odmówiony kadisz oraz modlitwa katolicka za zmarłych.

 

Uroczystość upamiętniająca była efektem współpracy z Gminą Janów Lubelski, Nadleśnictwem Janów Lubelski, Muzeum Regionalnym w Janowie Lubelskim oraz I Liceum Ogólnokształcącym im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim.

Nadmieńmy, że dzień wcześniej w Janowskim Ośrodku Kultury odbyła się projekcja filmu „Księżyc to Żyd” i spotkanie z głównym bohaterem filmu. Natomiast przedstawiciele Fundacji Zapomnianej wspólnie z Janowskim Stowarzyszeniem Ławeczka Dialogu odwiedzili  Cmentarz Żydowski w Janowie Lubelskim.

 

Tekst i foto: Dorota Kozdra

facebook youtube