Dodaj
Na trzech kolorowych pocztówkach z widokiem Zalewu Janowskiego z lat 70 – tych XX wieku możemy zobaczyć obrazki typowe dla małego, cichego kąpieliska w słoneczny, wakacyjny dzień.
Te kolejne już prezentowane pocztówki ukazują widoki niektórych miejsc nad Zalewem, które warto odnieść do historii tych terenów i do stanu aktualnego. Zobaczymy czy intencja pomysłodawców sprzed ponad 50 – ciu lat, dotycząca przekształcenia bagiennego pastwiska miejskiego (będącego własnością indywidualnych Obywateli Janowa) na tereny rekreacji Gminnej została spełniona, czy włożony kapitał się zwraca.
Otóż gdy w latach 60 – tych XX wieku wybudowano Zalew Janowski to wśród przyległych polodowcowych wydm lokowano ośrodki wypoczynkowe zakładów pracy z Lublina (w tym: PTHW, PUSB, RUCH) i Zamościa (ZFM) oraz lokalnych firm (na przykład: Fabryka Maszyn dawniej Oddział Terenowy Huty Stalowa Wola) a na Wyspie Ośrodek Szkoleniowy ZMW w Lublinie. Później część OW swych właścicieli miało na terenie Województwa Tarnobrzeskiego (1975 r. – 1999 r.), natomiast Wyspę przejął Ośrodek Sportu i Rekreacji - przekształcony następnie w spółkę Gminną „Zalew” (aktualnie Zoom Natury).
Wtedy w powszechnej melioracji kraju budowano wiele takich zbiorników retencyjnych a nieraz również ośrodków wypoczynkowych jak ten w Janowie a najbliżej w Zaklikowie, Biłgoraju, Frampolu, Kraśniku, Nieliszu, Zwierzyńcu, Lublinie. Standardem były wtopione w krajobraz leśny drewniane domki szkieletowe z płyt wiórowych czy pilśniowych, niektóre z cegły silikatowej z Lipy; tylko niektóre posiadały sanitariaty. W miarę zamożności inwestowano w rozwój ośrodków, wydatki finansując z Funduszu Socjalnego. Do rozwoju zachęcały Władze Miasta i OSiR - prowadzący własną działalność ale też koordynujący inwestycje wspólne ze składek właścicieli ośrodków, np. ogrodzenie całego kompleksu ośrodków w latach 80 – tych. Warto wspomnieć, że ówczesne zakłady pracy zapewniały częściowo odpłatny (uzależniony od wysokości dochodu na osobę w rodzinie) wypoczynek pracownikom. Również w naszym Janowie organizowano wczasy, obozy młodzieżowe, wczasy turystyczne „pod gruszą”, wypoczynek sobotnio – niedzielny.
Takie plany miała też dynamicznie rozwijająca się FMJ, która była zainteresowana budową swojego OW nad Zalewem. OW FMJ zlokalizowany był na powierzchni 1 ha i wyposażony w 5 domków wypoczynkowych oraz 1 dom wypoczynkowo – socjalny (łącznie 40 miejsc noclegowych) z nowoczesnymi urządzeniami sanitarnymi i wyżywieniem dowożonym ze Stołówki Przyzakładowej. Położonym wśród sosen OW FMJ nie byli zainteresowani pracownicy Fabryki, mieszkańcy Janowa i okolic. Wobec tego, po doposażeniu został przeznaczony na wymianę barterową z pośrednikami, oferującymi wypoczynek dla pracowników FMJ w innych atrakcyjnych miejscach Polski. Po pierwszym turnusie, w lipcu 1985 r. kadra kolonii ze Stołecznej Służby Zdrowia tak oceniała atrakcje Zalewu Janowskiego: „woda czysta o leśnym, korzennym zabarwieniu; klimat suchy, kontynentalny wzmacnia walory plaż z czyściutkim piaskiem kwarcowym; sosnowe, żywiczne lasy emitują całą gamę fitoaerozoli; w okolicy wszechobecna cisza i spokój, tak potrzebne do odreagowania wielkomiejskiego stresu”. Taka opinia dawała podstawę do organizacji kolejnych turnusów i rozwoju współpracy. Budowa OW stała się impulsem dla grupy młodych pracowników FMJ do starań o założenie Klubu Żeglarskiego, rozbudowę Przystani ORMO i zakup sprzętu. W 1978 r. Kierownictwo FMJ wspomogło inicjatywę i do istniejącej już wypożyczalni dokupiło 2 łodzie żaglowe OMEGA i 6 łodzi żaglowych MAK 303 a Zarząd KŻ zorganizował kurs na stopień żeglarza jachtowego. Współpracowano z Działem Socjalnym Huty Stalowa Wola, Klubem Wodnym LOK w Stalowej Woli i z Yacht Klubem w Stalowej Woli. To tamtejsi żeglarze, wodniacy i członkowie WOPR dużo pływali po Zalewie Janowskim. Prowadzono kursy i szkolenia (np. KW LOK w Stalowej Woli w 1979 r. szkolenie manewrowe i egzamin kursu sternik jachtowy). W 1980 r. pracą społeczną powiększono istniejący hangar i tak powstała Przystań Żeglarska. Przewidujące rozwój turystyki władze miejskie planowały rozbudowę akwenu (w kierunku miasta) a władze Województwa Tarnobrzeskiego (istniejącego w latach 1975 – 1998) miały ambitne plany budowy ośrodka przygotowań olimpijskich w kajakarstwie, natomiast Kierownictwo FMJ planowało budowę nowej Przystani Żeglarskiej – w miejscu przed obecną Kawiarenką Zoom Natury. W przekształceniach i sprzedaży FMJ, pod koniec lat 90 – tych XX wieku sprzedano też OW (aktualnie znowu na sprzedaż) a Przystań z całym wyposażeniem do Ośrodka Sportu i Rekreacji. Po likwidacji (na początku XXI wieku) przez OSiR „Starej” Przystani - Klub przez kilka lat korzystał z Przystani Policji a od 2015 r. odpłatnie wynajmuje od Zoom Natury Sp.z o.o. pomieszczenia i pomost w Nowej Przystani.
Przedstawione teraz pocztówki z lat 70 – tych XX wieku ukazują na pierwszym planie piaszczystą plażę ze schodami – wiodącymi od posadowionej na wydmie Restauracji Gminnej Spółdzielni SCh (teraz Hotel Duo) do Zalewu, na drugim planie sam akwen a dalej zalesioną i zabudowaną kolejną wydmę - Wyspę. Na plaży i na schodach kilkanaście osób odpoczywa, kolejne wchodzą do wody bądź pływają na wyznaczonym kąpielisku. Widzimy wieżyczkę Ratownika z kołami ratunkowymi i tablicą informacyjną. Po akwenie pływa łódź wiosłowa, metalowy rower wodny, drewniane kajaki i sklejkowa łódź żaglowa „Myszka”. Na bojce zacumowana jest łódź żaglowa Omega; druga Omega pod żaglami (fok zrefowany) zacumowana jest przy pomoście na Wyspie ZMW. Na Wyspie wśród małych jeszcze sosen widzimy budynek główny z biurem, stołówką, jadalnią, salą taneczną oraz budynek hangaru na sprzęt pływający. Małe pawilony na Wyspie są niewidoczne – zostały gustownie ulokowane wśród drzew, w otoczeniu licznych kwietników i pergoli z fontanną.
Widokówki wyrażają ciszę i spokój, tak chwalony kiedyś przez wczasowiczów, wieczorami spacerujących po promenadzie i spotykających się w każdą letnią sobotę na dancingach w Restauracji z tarasem. Prezentowane zdjęcia zostały z pewnością wykonane w zwykły dzień, przy dość nikłej frekwencji. Natomiast w soboty i niedziele było tam tłumnie i gwarno – z pobliskich ośrodków przemysłowych (Kraśnik Fabryczny, Stalowa Wola, Biłgoraj) przybywali amatorzy plażowania, aktywnego wypoczynku oraz zbiorów runa leśnego.
Z latami zmieniła się gospodarka i polityka społeczna w Polsce a co z tego wynika – również kultura i obyczaje; całkowicie zanikli gustowni wczasowicze na rzecz obozów młodzieżowych i kolonii przy stałych tłumach wypoczynku weekendowego.
Tak jak wspomniana Fabryka Maszyn, również pozostałe zakłady pracy będące właścicielami ośrodków nad Zalewem przechodziły zmiany zapoczątkowane transformacją lat 90 - tych XX wieku. Nadal skutkuje to zmianami właścicielskimi, z dużą inwestycją Gminy Janów Lubelski wspomaganej funduszami UE – Parkiem Rekreacji Zoom Natury.
Tak więc obok nowoczesnej infrastruktury możemy teraz spotkać obiekty i tereny wciąż czekające na chętnego inwestora którego urzeknie małe, ciche kąpielisko blisko krawędzi Roztocza Zachodniego i Kotliny Sandomierskiej, na początku rozległych Lasów Janowskich.
Realizacja intencji założycieli Janowa zapewni dobrą pracę mieszkańcom i przyda kolorytu naszemu miastu w 380 – tą rocznicę lokacji.
Antoni Sydor – Przewodnik Turystyczny, emerytowany pracownik FMJ.
Pocztówki: (z ok. 1977 r.- foto A Vorlinager), (z ok. 1978 r. – foto M. Raczkowski) - scan. Jarosław Lalik
Pocztówka z 1980 (?) r. - foto J. Malinowski, KAW, Z Zugaj - scan. Jakub Sydor
Janów Lubelski, 22.08.2020 r.
Dodaj
