Dodaj
Za kilka dni (26 lutego) będzie 190. rocznica wyzwolenia Janowa Ordynackiego (dziś Lubelskiego) przez wojsko Królestwa Polskiego w toczącym się Powstaniu Listopadowym 1830 – 1831 r.
Ówcześnie nasz Janów był znaczącą siedzibą władz rozległego Obwodu Zamojskiego. Położony na trasie z silnej Twierdzy Zamość do Warszawy przez Zawichost, był miejscem przejazdów kurierów, podjazdów, przemarszów wojsk. Często też przechodził „z rąk do rąk” operujących wojsk Rosyjskich i nie mniej sprawnych wojsk Powstańczych.
Otóż spośród walczących w Twierdzy Zamojskiej i okolicy Powstańców warto wymienić majora Dominika Bulewskiego (1790 - 1887 r.?), którego barwny życiorys powinien zainteresować co najmniej miejscowych regionalistów.
Urodził się w 1790 r. w Słonimiu nad Issą (teraz miasto powiatowe w obwodzie Grodno na Białorusi). Jako młodzieniec, zgodnie z ówczesną tradycją już w 1809 r. swe zainteresowania życiowe skierował w kierunku zawodowej służby wojskowej. Przeszedł kolejne szczeble od furiera (pomiędzy kapralem a sierżantem – funkcja zakwaterowania i wyżywienia wojska), sierżanta, adiutanta podoficera, podporucznika i w 1812 r. – kapitana. Brał udział w kampaniach 1809 i 1812 r. Ranny pod Smoleńskiem dostał się do niewoli i został zesłany na Syberię. Po powrocie, od 1815 r. w pułkach pieszych armii Królestwa Polskiego, od 1825 r. jako major. Odznaczony znakiem honorowym za 15 lat służby (1830 r.).
W Powstaniu Listopadowym, w obronie Twierdzy Zamość (1831 r.) służył jako dowódca 4 batalionu 2 pułku strzelców pieszych a od lipca 1831 r. dowódca całej piechoty stacjonującej w Twierdzy.
Tam wyróżnił się jako uczestnik i dowódca w czasie udanych wypadów na Stary Zamość (17 lutego 1831 r.), Janów Ordynacki (26 lutego 1831 r.), Uściług (4-5 marca 1831 r.), Skierbieszów (maj 1831 r.). Brał udział w potyczkach: pod Krynicami, Wólką Łabuńską, Jarosławcem, Majdanem, za Bramą Szczebrzeską. Za męstwo na polu walki 12 marca 1831 r. odznaczony krzyżem złotym orderu VM (Nr 670).
Oto jak wyglądała akcja „na Janów Ordynacki”: w celu przywrócenia połączenia z Zawichostem, w dniu 26 lutego 1831 r. z Twierdzy Zamojskiej do Janowa został wyprawiony liczący 400 żołnierzy oddział mjr. Dominika Bulewskiego: batalion piechoty, dwa plutony saperów, pluton konny „Krakusów zamojskich” i 2 dział. Odsiecz podążała trasą z Zamościa przez Szczebrzeszyn, Frampol. Pod Janów Powstańcy sprawnie podeszli jeszcze tego samego dnia w nocy. Ostrzeżeni Rosjanie nie przyjęli walki i w nieładzie wycofali się z miasta a oddział mjr. Bulewskiego zajął Janów nie ponosząc żadnych strat. To wpłynęło na bezpieczeństwo licznej grupy rozproszonych pod Turobinem Powstańców. Po tej akcji Powstańcy wrócili do Twierdzy, zostawiając w mieście oddział saperów por. Giedroycia.
- Już po kapitulacji Twierdzy (21/22 października 1831 r.) i upadku Powstania mjr. Dominik Bulewski schronił się w Galicji. Od 1832 r. na emigracji: po misji w Galicji i aresztowaniu przez Austriaków (1833 r.), ucieczce w Trieście, zamieszkaniu we Francji z synem Ludwikiem (od 1837 r. w Bourges , od 1844 r. w Paryżu), udziale w wypadkach Wiosny Ludów, próbie wyruszenia do Kraju i aresztowaniu we Francji (Paryż - 1848 r.), wyjściu z więzienia (1850 r.) - ostatecznie pozostał we Francji – nadal pisząc i wydając wspomnienia.
Warto wspomnieć tego niezbyt znanego u nas Kawalera Orderu VM.
W opracowaniu korzystano głównie z materiałów udostępnionych przez dr Jacka Feduszkę z Muzeum Zamojskiego.
Rycina - scan. Antoni Sydor – z „Dzieje Powstania Listopadowego 1830 – 1831”, napisał August Sokołowski, Kraków – 1907 r., nakł. Franciszka Bondego, Wiedeń
Antoni Sydor - Janów Lubelski, 19.02.2021 r.
