Dodaj
W Internecie można znaleźć informację, że 20 marca 1863 r., w czasie bitwy pod Potokiem zginął mjr. Władysław Englert, kawaler złotego krzyża orderu Virtuti Militari. Później można jeszcze przeczytać, że: ”Zwłoki śp. Englerta dostały się z wozem w ręce dowodzącego w Janowie pułkownika rosyjskiego Mielnikowa, który zobaczywszy na piersiach krzyż Virtuti militari, kazał poległego bohatera pochować z honorami wojskowymi”.
Ale zanim tą informację przeczytałem w Internecie, najpierw usłyszałem o majorze Englercie od jednego z pasjonatów historii Powstania w sąsiednim Biłgoraju. Zapytał czy na Cmentarzu w Janowie Lubelskim jest jego grób. Później rozmawiałem o tym w Zamościu.
Otóż w dniu 23 stycznia 2013 r. w Muzeum Ziemi Biłgorajskiej miało miejsce otwarcie wystawy upamiętniającej 150. Rocznicę Powstania Styczniowego. Warto było pojechać do naszych sąsiadów - bo już sama wystawa fotogramów zawierała wiele informacji o wydarzeniach na południu Lubelszczyzny. Wiele przeżyć dla zwiedzających dostarczyła też wystawa ubiorów powstańczych a także prezentacja uzbrojenia, w tym kul wydobytych z ziemi na placu boju pod Panasówką. Już po części oficjalnej, indywidualnie i w gronie miejscowych muzealników, historyków, regionalistów i organizatorów aktywnej turystyki można było porozmawiać o wydarzeniach Powstania. Można było porównać dostępne materiały i uzyskać nowe informacje o Powstaniu, które niezwykle intensywnie przebiegało właśnie w okolicach Biłgoraja i Janowa. Przykładem są kampanie, trasy przemarszów oraz bitwy i potyczki oddziału płk. Marcina „Lelewela” Borelowskiego. W swej ostatniej, czwartej kampanii oddział ten w dniu 3 września 1863 r. stoczył zwycięską bitwę na wzgórzu pod Panasówką, na trasie z Biłgoraja do Zwierzyńca. Po bitwie oddział podążył na północ i ścigany przez Rosjan dotarł do naszego Otrocza. Uchodząc stamtąd przez lesiste wąwozy został zmuszony do bitwy w okolicach Sowiej Góry pod Batorzem. Tam oddział został rozbity i tam poległ dowódca, płk. Marcin „Lelewel” Borelowski. Same tereny pogranicza były także miejscem przemarszów wielu innych oddziałów sformowanych i wyekwipowanych w sąsiedniej Austrii i podążających do centrum kraju. Były też miejscem szukania dogodnej przeprawy przez granicę po krwawych bojach i po zakończeniu kampanii. Tu przykładem są dwie, opisane już wcześniej potyczki oddziału Karola Krysińskiego i Walerego Kozłowskiego. Te brawurowe walki rozegrały się w leżącej blisko ówczesnej granicy Hucie Krzeszowskiej i w naszych Momotach. Wśród tematyki wymagającej badań i wyjaśnień wymieniono między innymi sprawę miejsca wiecznego spoczynku majora Englerta - bohatera Powstania Styczniowego. Miejsce śmierci w bitwie zidentyfikowano w Potoku Górnym (obecnie Powiat Biłgoraj). Dopytywano się, czy na Cmentarzu w Janowie Lubelskim znajduje się jego grób.
Miesiąc później, w dniu 25 lutego 2013 r. w Muzeum Zamojskim w Zamościu odbyło się otwarte forum dyskusyjne „W 150 rocznicę Powstania Styczniowego 1863/1864” - historyków, historyków sztuki, nauczycieli historii, regionalistów i wszystkich zainteresowanych – jak zachęcająco napisano na internetowym zaproszeniu. Forum stanowiło również podsumowanie zrealizowanego już cyklu spotkań i lekcji muzealnych poświęconych Powstaniu. Wprowadzeniem do dyskusji były bardzo interesujące, oparte o źródła referaty przedstawione przez historyków, historyków sztuki i muzealników oraz fabularyzowany film dokumentalny. Już w trakcie dyskusji ustosunkowano się do również do niektórych kwestii dotyczących lokalnych spraw Powstania na Ziemi Janowskiej. Ale sprawa miejsca pochówku mjr. Englerta nadal pozostała otwartą.
Kilka dni później, w dniu 02.03.2013 r. (również w Muzeum Zamojskim) odbył się Zjazd Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego w Zamościu. Jednym z wątków dyskusji były obchody rocznicy Powstania i opublikowanie kalendarza wydarzeń rocznicowych. Już w 2012 r. Zarząd Oddziału postanowił, że zorganizuje imprezę turystyki kwalifikowanej – 39 Rajd „Miłośników Roztocza”, który odbędzie się w dniu 21 września 2013 r. w naszym Batorzu. Informacja o rajdzie już znajduje się w „Kalendarzu przedsięwzięć kulturalnych, sportowych i turystycznych w 2013 r.” - wydanym przez Miasto Zamość.
Czas pokaże, czy dowiemy się o miejscu rzeczywistego pochówku lokalnego bohatera Powstania Styczniowego – majora Władysława Englerta.
Antoni Sydor
Dodaj
