,,Choroby wektorowe" Archiwalny wpis

KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

Wirusowe kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego przenoszoną przez kleszcze Ixodes. Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus RNA należący do rodziny Flaviviridae. Okres wylęgania KZM wynosi od 4 do 28 dni, średnio 7 - 14 dni, w przypadku zakażenia pokarmowego jest krótszy i trwa 3 - 4 dni. 

Przenoszenie Zakażenie następuje w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza, ale choroba może szerzyć się również drogą pokarmową przez picie surowego, niepasteryzowanego mleka (kozie, owcze, krowie) pochodzącego od zakażonych zwierząt. Rzadziej do infekcji dochodzi drogą wziewną np. przez wdychanie kurzu zanieczyszczonego kałem kleszczy.

Objawy Choroba ma przebieg dwufazowy.W pierwszej fazie objawy przypominają infekcję grypową lub grypopodobną. Występuje wówczas:

-  temperatura do 38 stopni; złe samopoczucie z narastającym osłabieniem; bóle głowy i karku; bóle mięśni kończyn, a także bóle gałek ocznych.

Faza ta trwa zwykle około 4-14 dni. U części chorych, kiedy wirus KZM dostanie się do mózgu następuje druga faza choroby– neurologiczna. Wówczas pojawia się: - wysoka gorączka nawet do 40°C; silne bóle głowy; nudności, wymioty; objawy oponowe; bóle stawów i mięśni. 

W takim stanie osoba powinna być hospitalizowana.

W większości przypadków kleszczowe zapalenie mózgu przebiega łagodnie, jednak jest obarczone wystąpieniem powikłań. Wpływ na to ma wiek chorych oraz ciężkość przebiegu choroby. Do najczęściej zaobserwowanych powikłań należy: niedowład; trwałe uszkodzenie słuchu; zaburzenia psychiczne.

Diagnoza
Istotną rolę odgrywa dobrze przeprowadzony wywiad epidemiologiczny, ze szczególnym uwzględnieniem pobytu na terenach endemicznych, pomimo, że pacjent niejednokrotnie nie pamięta faktu pokłucia przez kleszcza. W diagnostyce uwzględnia się badanie płynu mózgowo – rdzeniowego uzyskanego w wyniku nakłucia lędźwiowego. Na jego podstawie można stwierdzić zmiany typowe dla infekcji wirusowej. Powszechnie stosowanymi badaniami są analizy serologiczne, z wykorzystaniem metod immunoenzymatycznych. Najbardziej powszechną metodą pozwalającą na szybkie i efektywne wykrycie przeciwciał przeciwko KZM w płynie mózgowo – rdzeniowym jest test ELISA. Umożliwia on identyfikację przeciwciał w klasach IgM i IgG, których dynamika może świadczyć o występowaniu choroby. Najnowocześniejszą metodą diagnostyki jest identyfikacja materiału genetycznego wirusa przy wykorzystaniu technik molekularnych – polimeryzacji łańcuchowej PCR.
Leczenie
KZM leczy się objawowo z zastosowaniem leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych, przeciwdrgawkowych, przeciwgorączkowych, poprzez stosowanie płynów infuzyjnych i innych.

Zapobieganie
Zaleca się szczepienia ochronne szczególnie osobom przebywającym i pracującym na terenach endemicznych oraz swoistą ochronę przed kleszczami. /źródło PZH

MALARIA

(inaczej zwana zimnicą) jest śmiertelną chorobą pasożytniczą. Wywołana jest przez pierwotniaka z rodzaju plazmodium, który może być przeniesiony na człowieka poprzez ukłucie zainfekowanego komara. Komary przenoszące malarię (tzw.: wektory) są najbardziej aktywne po zmroku. Do zarażenia może dojść także w wyniku przetaczania zakażonej krwi.

Znanych jest kilka gatunków zarodźca wywołującego malarię u ludzi:

-Plasmodium falciparum – powoduje tzw. malarię tropikalną

-Plasmodium vivax

-Plasmodium malariae

- Plasmodium ovale

Ostatnio pojawiły się doniesienia o nowym gatunku: Plasmodium knowlesi

Najpowszechniej występują Plasmodium falciparum i vivax.
Najbardziej śmiertelne zagrożenie stanowi Plasmodium falciparum.

W zależności od gatunku rożni się nieco przebieg choroby, sposób jej leczenia i możliwe powikłania. Najgroźniejszy jest gatunek P. falciparum, po zarażeniu którym możliwymi powikłaniami są: niedokrwistość, niewydolność nerek i malaria mózgowa.

Choroba charakteryzuje się m.in.: nawracającymi napadami gorączki. Napady gorączki najczęściej powtarzają się co 2 lub 3 dni (zależnie od rodzaju plazmodium). Niestety nie ma żadnych pewnych objawów klinicznych potwierdzających malarię ani takich, które zdecydowanie ją wykluczają. Jest to jedna z przyczyn, dlaczego leczenie zawsze powinno się odbywać pod nadzorem lekarza. Okres wylęgania wynosi średnio 12-14 dni, ale w niektórych przypadkach objawy mogą wystąpić po 8-10 miesiącach od zarażenia.

Na podstawie: Knap J.P., Myjak P. Malaria w Polsce i na świecie – wczoraj i dziś. Alfa-medica Press, 2009; WHO International Travel Health 2011; Kuna A., Wroczyńska A., Majer L. Zdrowie w tropiku. Poradnik dla podróżujących. Med. Praktyczna 2011

W załączniku dodatkowe materiały.